Για εμάς τους Κρητικούς, σήμερα είναι μια σημαντική ημέρα. Σαν σήμερα το 1883, γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης ο Νίκος Καζαντζάκης. Μερικές δεκαετίες αργότερα, στις 18 Φεβρουαρίου του 1909, γεννήθηκε στο Ρέθυμνο ο Παντελής Πρεβελάκης, άνθρωπος κι αυτός των γραμμάτων, ο οποίος έμελλε να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην συγγραφική πορεία του Καζαντζάκη.
Μια βαθύτατη φιλία τριάντα κάτι χρόνων θα αφήσει πίσω της δεκάδες θεατρικά έργα, μεταφράσεις, ποιήματα και μυθιστορήματα. Έργα τα οποία σημάδεψαν την ιστορία του τόπου μας, αφού μέσα από αυτά αναδεικνύεται η φιγούρα του Αλέξη Ζορμπά και της κρητικής αδάμαστης ψυχής, μια ψυχή ελεύθερη κι άγρια όσο τα χώματα της πατρίδας μας. Ο Πρεβελάκης διδάσκεται αλλά και, παράλληλα, διδάσκει τον Καζαντζάκη και η γραφή και των δύο ωριμάζει μέσα από την φιλία τους. Λίγοι όμως αναγνωρίζουν σήμερα την συμβολή του Πρεβελάκη στην γραφή του Καζαντζάκη…
Απόσπασμα από την Ασκητική:
Φώτισε το σκοτεινό αίμα των προγόνων, σύνταξε τις κραυγές τους σε λόγο, καθάρισε τη βούληση τους, πλάτυνε το στενό τους ανήλεο μέτωπο· αυτό είναι το δεύτερο σου χρέος.
Γιατί δεν είσαι μονάχα σκλάβος. Ευτύς ως γεννήθηκες, μια νέα πιθανότητα γεννήθηκε μαζί σου, ένας λεύτερος σκιρτημός τρικυμίζει τη μεγάλη ζοφερή καρδιά του σογιού σου.
Φέρνεις, θες δε θες, ένα νέο ρυθμό. Μια νέα επιθυμία, μια νέα Ιδέα, μια θλίψη καινούρια. Θες δε θες, πλουτίζεις το πατρικό σου το σώμα.
Κατά που θα κινήσεις; Πώς θ΄ αντικρίσεις τη ζωή και το θάνατο, την αρετή και το φόβο; Όλη η γενεά καταφεύγει στο στήθος σου και ρωτάει και προσδοκάει με αγωνία.
Έχεις ευθύνη. Δεν κυβερνάς πια μονάχα τη μικρή ασήμαντη ύπαρξη σου. Είσαι μια ζαριά όπου για μια στιγμή παίζεται η μοίρα του σογιού σου.
Κάθε σου πράξη αντιχτυπάει σε χιλιάδες μοίρες. Όπως περπατάς, ανοίγεις, δημιουργός την κοίτη όπου θα μπει και θα όδέψει ο ποταμός των απόγονων.
Όταν φοβάσαι, ο φόβος διακλαδώνεται σε αναρίθμητες γενεές και εξευτελίζεις αναρίθμητες ψυχές μπροστά και πίσω σου. Όταν υψώνεσαι σε μια γενναία πράξη, η ράτσα σου αλάκερη υψώνεται και αντρειεύει.
[…]
Τι θα πει ευτυχία; Να ζεις όλες τις δυστυχίες. Τι θα πει φως; Να κοιτάς με αθόλωτο μάτι όλα τα σκοτάδια.
Είμαστε ένα γράμμα ταπεινό, μια συλλαβή, μια λέξη από τη γιγάντια Οδύσσεια. Είμαστε βυθισμένοι σ΄ ένα γιγάντιο τραγούδι και λάμπουμε όπως λάμπουν τα ταπεινά χοχλάδια όσο είναι βυθισμένα στη θάλασσα.
Τα χρόνια που πέρασε στην ξενιτιά ο Καζαντζάκης, κράτησε επαφή με τον Πρεβελάκη, ο οποίος του έστελνε συνέχεια δείγματα από το έργο του και ο Καζαντζάκης συνεχώς τον ενθάρρυνε να γράφει. Σε μια πορεία 31 ετών, αντάλλαξαν περισσότερα από 400 γράμματα, κι ο πνευματικός αυτός δεσμός διακόπηκε με τον θάνατο του Καζαντζάκη τον Οκτώβριο του 1957.
Κάθε φορά που φέρνω στον νου μου τον Καζαντζάκη, αναλογίζομαι τι θα είχε απογίνει χωρίς τον ταπεινό και πιστό του σύντροφο και βιογράφο του. Αναρωτιέμαι επίσης, γιατί δεν καθιερώνονται αυτοί, επί παραδείγματι, ως προστάτες της Παιδείας και των Γραμμάτων, κι έχουμε από την άλλη άγιους, όπως ο Χρυσόστομος, ο οποίος το 401 διέταξε να καταστραφεί ο ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο, ολοκληρώνοντας το έργο του Εφέσιου εμπρηστή Ηρόστρατου. Έκανε πόλεμο κατά αγαλμάτων κι ανθρώπων…
Κάθε φορά που φέρνω στον νου μου τον Καζαντζάκη και τον Πρεβελάκη, με συνεπαίρνει αυτό το κομβικής σημασίας για την χώρα μας πνευματικό κι αδελφικό μοίρασμα των δύο τούτων ανθρώπων, το δόσιμο ψυχής και σώματος στην προσταγή της πένας, η κρητική ολιγάρκεια τους, η αέναη πάλι με το Είναι τους, η αξεδίψαστη δίψα για ταξίδια, πνευματικά και μη. Ταξίδια στα οποία μας επιτρέπουν να τους ακολουθήσουμε δεκαετίες αργότερα μέσα από το έργο τους.
Αγριμιώ 
Σε συγχαίρω για την ανάρτηση…έτσι απλά!!
Μα δεν μπορώ να αποφύγω ένα σχόλιο για το απόσπασμα από την «Ασκιτική» που παραθέτεις..
Δυστυχώς , το πρώτο-πρώτο σημείο κιόλας, το έχουμε απεμπολήσει από πολλά χρόνια τώρα,
πράγμα που σημαίνει πως όσα ακολουθούν δεν έχουν σημασία πλέον..
Σε φιλώ Αγριμάκι!
Για αυτό έβαλα και το σχετικό απόσπασμα, το τόσο επίκαιρο μα και το τόσο ξεχασμένο, φίλε μου. Αυτό το απόσπασμα πρέπει να το κάνουμε πάλι κτήμα μας εάν θέλουμε να πάμε μπροστά. Σ’ευχαριστώ για τα σχόλιά σου. Καλό υπόλοιπο 🙂
Ο Καζαντζάκης δεν είναι τόσο σπουδαίος μόνο για την Κρήτη Αγριμιώ μου.
Είναι για ολόκληρο τον κόσμο!
Για τον Πρεβελάκη δεν γνώριζα.
Ευχαριστώ για την ενημέρωση!!
Πολλά πολλά φιλάκια από την Αθήνα:))))
Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν τον Πρεβελάκη και την συμβολή του στα γράμματα. Αξίζει όμως να διαβάσεις βιβλία του. Εννοούσα πιο πολύ ότι επειδή ήταν και οι δυο Κρητικοί, η μέρα αυτή είναι πιο σημαντική για εμάς τους Κρήτες. Προφανώς δεν τοποθετήθηκα σωστά. Καλό υπόλοιπο
Το χρέος είναι συλλογικό, αλλά και προσωπικό. Το δικό σου το έκανες επάξια! Για την ηλικία σου είναι σπάνιο και συγκινητικό να γράφονται τέτοια αφιερώματα. Μπράβο σ’ όσους σε δίδαξαν τις αξίες σου και την αγάπη σου για την πατρίδα! Τους αξίζει ένα μεγάλο «Μπράβο»!
Σε σένα, μόνο καλή δύναμη μπορώ να ευχηθώ, στο μοναχικό αλλά φωτεινό δρόμο ζωής που διάλεξες!
Υποκλίνομαι κοπέλα μου!
Επειδή ξέρω ότι είναι λόγια αγάπης κρητικιάς, τα κρατώ σφιχτά μέσα μου. Σ’ευχαριστώ πολύ, συντεκνάκι. Καλή Πατρίδα!
Σπουδαία προσωπικότητα για όλη την Ελλάδα
Φιλάκια …
Για όλη την Ελλάδα, σαφώς. Αλλά μια δόση τοπικισμού, καλώς ή κακώς, την έχουμε. Καλή ημέρα να έχεις 🙂
Ευτυχώς που έχω κι εσένα να επισημαίνεις τα ορθογραφικά, γραμματικά και συντακτικά λάθη μου, καθώς κι εκείνα σχετικά με τις πηγές ή τα στατιστικά. Τόσοι το διάβασαν, κανένας δεν το είδε. Μάτι έβγαζε! Μάλλον δεν με προσέχουν τα κοπέλια.. Χαχα.
ΥΓ Αυτή η αποκοπή-επικόλληση στις μια η ώρα το πρωί μετά από συνέδριο, δεν μου βγήκε σε καλό, ούτε οι τρεις παράλληλες αναρτήσεις.
ΥΓ2 Α, κι ευχαριστώ που απάντησες στα σχόλιά μου στο ιστολόγιο σου. Στην τελευταία εκείνη ανάρτηση, με τον μικρό σου, μόλις σήμερα το διάβασα. Κάνω ανάρτηση από όπου βρω, γιατί δεν έχω ίντερνετ στην υπηρεσία, και δεν προλαβαίνω να σας διαβάζω όσο θα ήθελα.
Για εμάς τους Έλληνες.
Τον ΛΑΤΡΕΥΩ. Δίχως υπερβολή… θα μπορούσα να μιλάω ώρες για τον Καζαντζάκη.
Σε έχω καταλάβει, ειδικά μετά από την σχετική ανάρτηση για το μουσείο. Χαίρομαι που μοιραζόμαστε το ίδιο πάθος 😉
Ποιός αλλος έλληνα συγγραφέας εχει γινει παγκοσμίος γνωστός Αγριμακι μου εκτός τον Καζαντζάκη;;… για τον Πρεβελακη δεν το ήξερα…….απο οππου και να καταγεται ο ελληνας θα ειναι περήφανος για τον πασίγνωστο συγγραφέα… πόσο μαλλον οι κρητικοί…. οπως εσύ Αγριμιώ μου…. φιλώ σε….κοπελια μου..
Οι Κρητικοί είμαστε δυο φορές περήφανοι. Ναι, η αλήθεια είναι πως λίγοι γνωρίζουν τον Πρεβελάκη, κι είναι άδικο καθώς η συμβολή του στα γράμματα υπήρξε μεγάλη. Φιλιά στην πατρίδα μου
Να εισαι καλα εκει που είσαι Αγριμάκι μου ! Ευχαριστω για την παράθεση του κομματιού ασπο την Ασκητικη .. ! Μας υπενθυμισε πολλα ο Καζαντζακης…
Φιλια!
Η Ασκητική έχει γίνει εδώ και χρόνια το αγαπημένο μου ανάγνωσμα – κι ο Καζαντζάκης ο αγαπημένος μου συγγραφέας. 🙂
μ΄ αρεσει που δεν ξεχνάς την Πατρίδα γενικά και την Πατρίδα συγκεκριμένα. Αλλά οι Κρητικοί φημίζονται γιαυτο 🙂
σε φιλώ
Αν δεν παινέψουμε το σπίτι μας, θα πέσει να μας πλακώσει!
Έτσι, η Πατρίδα πάντα με κεφαλαίο… 😉
Πολύ αδικήθηκε. Πολύ. Τώρα το Δεκέμβρη που θα πάρει η Δημουλά το Νόμπελ. θα κλαίω, σκεπτόμενη το Λουντέμη, τον Καζαντζάκη, το Ρίτσο, το Λειβαδίτη, τον Καβάφη.
Η Ασκητική μου αρέσει πολύ.
καλημέρα Αγριμάκι.
Άλλαξα ρούχα και έγινα ntina-kitsou.blogspot.com
Σε έχασα για κάποιο διάστημα… θεώρησα ότι αυτοεξορίστηκες ή αυτοπεριορίστηκες κάπου. Χαίρομαι που πέρασες ξανά.
Ναι, υπάρχουν τόσοι πολλοί, τόσοι άξιοι, που πραγματικά δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποιον όσο κι αν του έχω αδυναμία.
Μου έλεγε ένας συγγραφέας, πως σε ένα τεράστιο παζάρι στην Ινδία βρήκε το Ζορμπά μεταφρασμένο σε αρκετές διαλέκτους και του προξένησε τρομερή εντύπωση…
Δεν το γνώριζα αυτό, πραγματικά ευχάριστο νέο! 🙂